แม้ธุรกิจอาหารจะพยายามสร้างมาตรฐานโดยการแปะป้ายวันที่ว่า ‘เมื่อไหร่’ ที่สินค้าจะหมดอายุ นำไปสู่การทิ้งอาหารให้กลายเป็นขยะทั้งที่ยังรับประทานได้ ความจริงแล้วการตัดสินใจว่าอันไหนต้องพึ่งพาการรับรู้ของเราเองไม่ว่าจะเป็นรูป รส กลิ่น สี สัมผัส ส่วนวันที่บนฉลากนั้นควรเป็นเพียงแค่ปัจจัยรอง
‘แอนโทรโปซีน (Anthropocene)’ คือช่วงเวลาที่มนุษย์เป็นสิ่งมีชีวิตที่สร้างอิทธิพลต่อการเปลี่ยนแปลงของโลกอย่างมีนัยสำคัญ ทั้งทิ้งขยะจำนวนมหาศาลลงในมหาสมุทร หักร้างถางพงผืนป่าแล้วเปลี่ยนให้เป็นพื้นที่เกษตรกรรม ถมผืนดินด้วยปุ๋ยเคมี ปล่อยมลภาวะทางอากาศ เช่น แก๊สเรือนกระจกจนเกิดวิกฤติการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
ผลิตภัณฑ์จากฃใช้ทรัพยากรมหาศาลในการผลิต อีกทั้งเหล่าปศุสัตว์ก็เป็นแหล่งปล่อยแก๊สเรือนกระจกซึ่งเป็นต้นเหตุของวิกฤติสภาพภูมิอากาศโดยคิดเป็นสัดส่วนราว 15 เปอร์เซ็นต์ของแก๊สเรือนกระจกจากกิจกรรมของมนุษย์ ปัจจุบันคนรักเนื้อมีทางเลือกเพิ่มขึ้น ทั้งการซื้อเนื้อสัตว์จากปศุสัตว์แบบรักษ์โลก เนื้อสัตว์ที่ไม่มีเนื้อสัตว์ซึ่งพัฒนาจนรสสัมผัสใกล้เคียงกับเนื้อสัตว์จริงๆ ไปจนถึงเนื้อสัตว์จากห้องแล็บที่กำลังจะวางขายเชิงพาณิชย์เร็วๆ นี้
แม้ว่าประเทศไทยจะยืดอกอย่างภูมิใจว่าเป็นประเทศที่มีบริษัทอยู่ในดัชนีความยั่งยืนดาวโจนส์ (Dow Jones Sustainability Indices) หรือ DJSI ซึ่งเป็นอันดับหนึ่งของอาเซียน บางคนตีความไปว่าบริษัทเหล่านั้นคือบริษัทที่บรรลุเป้าหมายด้าน ‘ความยั่งยืน’ แต่ความเข้าใจดังกล่าวนั้นผิดถนัด เพราะ DJSI เป็นวัด ‘โดยเปรียบเทียบ’ อีกทั้งยังโดนตั้งคำถามถึงความน่าเชื่อถือของข้อมูล เช่นเดียวกับกรณีอื้อฉาวหลายต่อหลายครั้งที่สะท้อนให้เห็นว่าบริษัทใน DJSI อาจไม่ได้ยั่งยืนอย่างที่หลายคนคิด
‘โรคอ้วน’ กลายเป็นโรคระบาดใหญ่ในหมู่คนมีอันจะกินและยังเป็นจุดเริ่มต้นของความป่วยไข้ต่างๆ ที่ผ่านมารัฐบาลก็จนปัญญาจะแก้ไข เพราะการบังคับใช้กฎหมายขั้นเด็ดขาดคงเป็นไปได้ยาก ส่วนการรณรงค์ประชาสัมพันธ์ก็เปลี่ยนพฤติกรรมของคนได้แค่หนึ่งหยิบมือ นี่คือโอกาสที่การสะกิด (Nudge) เครื่องมือทางเศรษฐศาสตร์พฤติกรรมเป็นพระเอก เพราะการสะกิดไม่ใช่การบังคับ แต่เป็นการเปลี่ยนกระบวนการ รูปแบบ หรือสภาพแวดล้อมเพื่อทำให้กลุ่มเป้าหมายเปลี่ยนพฤติกรรมในทิศทางที่พึงประสงค์
เทคโนโลยียานอวกาศเริ่มต้นขึ้นในช่วงสงครามเย็น ที่เกิดความตึงเครียดทางการเมืองและการทหารระหว่างสหรัฐฯอเมริกากับสหภาพโซเวียต ระหว่างปี ค.ศ. 1947 ถึง 1991 ซึ่งนอกจากการแข่งกันสร้างระเบิดนิวเคลียร์แล้ว สงครามแห่งเทคโนโลยีในอวกาศอย่างดาวเทียมโคจรรอบโลกที่เกินกว่าจินตนาการของมนุษย์ธรรมดาหลายๆ คน ก็ปรากฎขึ้น
ทุกวันนี้โลกต้องพบเจอกับปัญหามากมาย โดยเฉพาะปัญหาโลกร้อน และการเปลี่ยนแปลงทางธรรมชาติ อันเกิดจากกิจกรรมทางเศรษฐกิจของมนุษย์ที่เบียดเบียนและสร้างความเสียหายให้กับสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรของโลกที่มีอยู่อย่างจำกัดจึงไม่เพียงพอกับการสนองความต้องการที่ไม่มีสิ้นสุดของมนุษย์
การระบาดของโควิด-19 ทำให้เศรษฐกิจหลายประเทศเจ็บหนัก สิ่งแวดล้อมจึงกลายเรื่องรองที่ต้องรอให้เศรษฐกิจฟื้นตัว แต่หากไม่รีบลดการปล่อยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ในปัจจุบัน ต้นทุนของการไม่ทำอะไรอาจสูงถึง 600 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ ภายในสิ้นศตวรรษนี้ โชคดีที่เรายังพอมีทางออก นั่นคือการออกแบบนโยบายฟื้นฟูเศรษฐกิจหลังโควิด-19 ที่เอื้อต่อการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจคาร์บอนต่ำ เป็นการก่อร่างสร้างเศรษฐกิจที่พังทลายขึ้นมาใหม่ให้พร้อมรับมือกับวิกฤติภูมิอากาศที่กำลังจะมาถึงในอนาคต
ทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงมีจุดกำเนิดตั้งแต่ราว 30 ปีก่อนโดยใช้เป็นแกนหลักอำนวยความสะดวกในการประเมินผลลัพธ์ของโครงการ แต่นับวันคำว่าทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงดูจะมีความหมายผิดแผกแตกต่างไปจากเดิม เกิดเป็นช่องว่างทางความเข้าใจในแวดวงธุรกิจเพื่อสังคมและนักประเมินผลลัพธ์ของโครงการที่มีเป้าหมายสาธารณะ บทความวิชาการโดย Maoz Brown ชวนเราทบทวนนิยามเกี่ยวกับทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงแล้วนำมาสรุปเป็นกรอบคิดได้อย่างน่าสนใจ จึงเป็นโอกาสอันดีที่เราจะมาทำความเข้าใจอีกครั้งว่าทฤษฎีการเปลี่ยนแปลงมีความหมายว่าอะไรกันแน่
เคยสงสัยไหมครับว่าเหล่านักวิทยาศาสตร์สร้างแบบจำลองการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างไร เพื่อใช้คาดทำนายระดับอุณหภูมิในอนาคตที่ไกลแสนไกลถึงอีก 80 ปีข้างหน้า? บทความนี้ ชวนมาทำความเข้าใจแบบจำลองการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศขั้นพื้นฐาน ทำความรู้จักฉากทัศน์การปล่อยแก๊สเรือนกระจก และเตรียมความพร้อมสำหรับรายงานการประเมินฉบับที่ 6 ของไอพีซีซีที่เราน่าจะได้เห็นภายในสิ้นปีหน้า
Chulamanee Boontamchoo 
Rocket Media Lab 
กนกพร กลิ่นเกลา 
กรณิศ ตันอังสนากุล 
กอปรทิพย์ อัจฉริยโสภณ 
จักรพงศ์ คงกล่ำ 
จินต์ หวังตระกูลดี 
ชิดชนก วิมุกตานนท์ 
บูรกร ทิพยสกุลชัย 
ปัณณวิชญ์ เถระ 
ภรตา เสนพันธุ์ 
ภัทราพร ยาร์บะระ 
ภาคภูมิ โกเมศโสภา 
รพีพัฒน์ อิงคสิทธิ์ 
วรนภา ไกรคุ้ม 
ศศิวิมล คล่องอักขระ 
ศิวัช อ่วมประดิษฐ์ 
สฤณี อาชวานันทกุล 
สุลักขณา แสงทรัพย์สิน 
อายุวัต เจียรวัฒนกนก 
เดือนเพ็ญ ลิ้มศรีตระกูล 